شل شدن (Loosening) مفصل مصنوعی زانو چرا اتفاق می افتد؟
مفاصل مصنوعی که برای جایگزینی مفاصل آسیب‌دیده استفاده می‌شوند، به روش‌های مختلفی به استخوان بیمار متصل می‌شوند. یکی از روش‌های رایج، استفاده از سیمان استخوانی است. در این روش، یک چسب مخصوص به نام آکریلات بین سطح فلزی مفصل مصنوعی و استخوان بیمار قرار می‌گیرد و باعث ایجاد یک اتصال محکم می‌شود. به این نوع مفاصل، مفاصل سیمانی گفته می‌شود.
در سال‌های اخیر، استفاده از مفاصل مصنوعی بدون سیمان رواج یافته است. در این نوع مفاصل، سطح فلزی در تماس با استخوان به صورت متخلخل ساخته می‌شود. این ساختار متخلخل به استخوان اجازه می‌دهد تا به مرور زمان درون حفرات فلز رشد کرده و یک اتصال مستقیم و قوی با مفصل ایجاد کند. این روش، اتصال طولانی‌مدت‌تر و پایدارتری نسبت به روش سیمانی ایجاد می‌کند. با وجود این روش‌های اتصال مختلف، امکان شل شدن مفصل مصنوعی در طول زمان وجود دارد. حتی در مفاصل بدون سیمانی که به طور مستقیم به استخوان متصل می‌شوند، ممکن است با گذشت زمان این اتصال شل شود.
علت شل شدن مفصل مصنوعی
یکی از دلایل اصلی شل شدن مفصل مصنوعی، سایش تدریجی سطوح مفصل است. با گذشت زمان و حرکت مفصل، ذرات بسیار ریزی از سطوح فلزی، پلاستیکی یا سرامیکی مفصل جدا شده و وارد بدن می‌شوند. بدن این ذرات را به عنوان جسم خارجی شناسایی کرده و سلول‌های ایمنی را برای مقابله با آن‌ها فعال می‌کند. این سلول‌ها مواد سمی ترشح می‌کنند که به استخوان اطراف مفصل آسیب می‌رساند و باعث تحلیل رفتن آن می‌شود. این فرآیند که استئولیز نامیده می‌شود، باعث ضعیف شدن اتصال بین مفصل مصنوعی و استخوان شده و در نهایت منجر به شل شدن مفصل می‌شود.
علاوه بر سایش، عفونت نیز می‌تواند یکی دیگر از عوامل شل شدن مفصل مصنوعی باشد. عفونت در مفصل مصنوعی باعث التهاب و تخریب بافت‌های اطراف شده و اتصال بین مفصل و استخوان را ضعیف می‌کند.
شل شدن مفصل مصنوعی می‌تواند عوارضی مانند درد، محدودیت حرکتی، و در موارد شدیدتر، شکست استخوان اطراف مفصل را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، پیگیری منظم توسط پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی وضعیت مفصل مصنوعی بسیار مهم است.
عوامل دیگری نیز می‌توانند در شل شدن مفصل مصنوعی نقش داشته باشند، از جمله:
- کیفیت مواد استفاده شده در ساخت مفصل مصنوعی: استفاده از مواد با کیفیت پایین‌تر می‌تواند باعث افزایش سایش و شل شدن زودتر مفصل شود.
- وزن بیمار: افراد چاق به دلیل فشار بیشتری که به مفصل وارد می‌کنند، بیشتر در معرض خطر شل شدن مفصل مصنوعی قرار دارند.
- سطح فعالیت بدنی: فعالیت‌های بدنی سنگین و تکراری می‌توانند باعث افزایش سایش مفصل و شل شدن آن شوند.
- تکنیک جراحی: تکنیک جراحی نامناسب و عدم تثبیت صحیح مفصل مصنوعی می‌تواند باعث شل شدن آن در آینده شود.
تشخیص شل شدگی مفصل زانو
تشخیص شل شدگی مفصل مصنوعی زانو معمولاً با بررسی دقیق شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز می‌شود. در این مرحله، پزشک به دقت به علائمی مانند درد، تورم، محدودیت حرکتی و احساس لق شدن در زانو توجه می‌کند.
یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی برای شل شدگی مفصل مصنوعی، رادیوگرافی ساده است. با مقایسه رادیوگرافی‌های اولیه بعد از عمل با تصاویر جدید، پزشک می‌تواند تغییراتی مانند شل شدن مفصل، تحلیل رفتن استخوان اطراف مفصل و ایجاد فضاهای خالی بین اجزای مفصل را مشاهده کند. در برخی موارد، برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص زودهنگام تغییرات، ممکن است از روش‌های تصویربرداری دیگری مانند سی تی اسکن یا اسکن هسته‌ای استخوان استفاده شود.
سی تی اسکن تصاویر دقیق‌تری از ساختارهای استخوانی و مفصل ارائه می‌دهد و می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر شل شدگی و سایر مشکلات کمک کند. اسکن هسته‌ای استخوان نیز با استفاده از مواد رادیواکتیو، فعالیت متابولیکی استخوان را نشان می‌دهد و می‌تواند به تشخیص زودهنگام تحلیل رفتن استخوان اطراف مفصل کمک کند.
در برخی موارد، ممکن است برای تشخیص قطعی علت شل شدگی مفصل مصنوعی و برنامه‌ریزی درمان مناسب، به انجام آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون و MRI نیاز باشد.
به طور کلی، تشخیص زودهنگام شل شدگی مفصل مصنوعی بسیار مهم است زیرا درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت عوارض و بهبود نتایج درمانی کمک کند.
درمان شل شدن مفصل زانو
درمان اصلی برای شل شدگی مفصل مصنوعی، جراحی مجدد و تعویض مفصل است. در این عمل، مفصل مصنوعی قدیمی برداشته شده و با یک مفصل جدید جایگزین می‌شود. گاهی اوقات، برای تقویت استخوان اطراف مفصل و بهبود تثبیت مفصل جدید، از پیوند استخوان یا استفاده از پروتزهای مخصوص استفاده می‌شود. جراحی تعویض مجدد مفصل زانو، یک عمل پیچیده است و نیاز به تخصص و تجربه جراح ارتوپد دارد. با این حال، این روش معمولاً نتایج بسیار خوبی داشته و می‌تواند به بازیابی عملکرد مفصل و کاهش درد کمک کند.
عوامل مختلفی بر موفقیت جراحی تعویض مجدد مفصل زانو تأثیرگذارند، از جمله: علت شل شدن مفصل اولیه، کیفیت استخوان بیمار، سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و مهارت جراح. به همین دلیل، قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی، بیمار باید با پزشک خود در مورد تمام جوانب این عمل صحبت کند و از مزایا و معایب آن آگاه شود.
لازم به ذکر است که جراحی تعویض مجدد مفصل زانو، آخرین گزینه درمانی برای شل شدن مفصل مصنوعی است. در برخی موارد، ممکن است پزشک درمان‌های دیگری مانند فیزیوتراپی یا تزریق دارو را برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل تجویز کند. با این حال، اگر این درمان‌ها موثر نباشند، جراحی تنها راه حل برای رفع مشکل خواهد بود.
مراجعه به پزشک برای درمان شل شدگی مفصل زانو
شل شدگی مفصل مصنوعی زانو یک مشکل جدی است که نیازمند تشخیص دقیق و درمان تخصصی است. دکتر فرهاد شهبازی، متخصص جراحی مفصل زانو، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مفصل زانو، می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. ایشان با استفاده از جدیدترین روش‌های تشخیصی و درمانی، به درمان شل شدگی مفصل زانو می‌پردازند.
اگر شما نیز از شل شدگی مفصل زانو رنج می‌برید، برای دریافت مشاوره و درمان، می‌توانید به مطب دکتر فرهاد شهبازی مراجعه کنید.
